Ko i kako kontroliše osovinsko opterećenje u Srbiji? – Prevoznici traže bazu podataka o merenjima
Kontrola osovinskog opterećenja teretnih vozila na državnim putevima važi za jednu od najdelikatnijih tema u transportnoj industriji. Dok nadležni ističu (neosporni) značaj njene uloge za bezbednost saobraćaja, privreda upozorava na mnogobrojne manjkavosti procedura i nedostatak transparentnosti.
Zakon o putevima definiše da merenje osovinskih opterećenja, ukupne mase i dimenzija vozila koja saobraćaju na javnom putu, vrši upravljač javnog puta uz prisustvo ovlašćenog lica ministarstva nadležnog za poslove saobraćaja. Upravljač puteva je, pored toga, zadužen i za izdavanje dozvola za svaki pojedinačni vanredni prevoz, odnosno više vanrednih prevoza.
Iako je reč o temi od izuzetnog značaja, od upravljača puteva JP Putevi Srbije, portal PlutonLogistics ni posle više od mesec dana nije uspeo da dobije odgovore na bazična pitanja, u kojima bi bilo obrazloženo koji nadležni organi i na koji način vrše kontrolu osovinskog opterećenja, kako sankcionišu prekoračenja, kao i da li postoji evidencija o dosadašnjim akcijama preventivnog kontrolisanja osovinskog opterećenja.
Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture (MGSI) u februaru je dostavilo odgovore na ista pitanja, i priložilo informacije o akcijama sprovedenim tokom prethodnih godina.
Prema podacima MGSI, u okviru inspekcijskih nadzora tokom kojih je 2020. i 2021. godine kontrolisano osovinsko i ukupno opterećenje vozila na državnim putevima (u vidu utvrđivanja činjeničnog stanja sa nalaganjem mera za otklanjanje nepravilnosti), evidentirano je da je oko 75% prekontrolisanih vozila prilikom zaustavljanja bilo u prekršaju.
U ovom periodu ukupno je podnet 121 zahtev za prekršaj po predmetnom pitanju, a dosada su okončana 88 zahteva, dok je preostalih 33 u postupku, kod nadležnih sudova na teritoriji Republike Srbije. U odgovorima, Ministarstvo je navelo da je „sprovođenje ove mere vršeno od strane inspekcija Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, Pokrajinskog sekretarijata za energetiku, građevinarstvo i saobraćaj i od strane upravljača puta JP Putevi Srbije“.
– Treba napomenuti da se, samim pojavljivanjem na terenu i početkom kontrole, koja je uočljiva zbog vozila i opreme, vozači međusobno informišu. Tako da se tada duž trase puta mogu uočiti parkirana teretna vozila sa teretom, što je karakteristično u zonama velikih građevinskih radova.
Zbog toga se kontrola izvrši na samo nekoliko vozila koja se trenutno zateknu u obavljanju prevoza na državnom putu, navode iz MGSI.
MGSI navodi i da je u prethodnim godinama Inspekcija za državne puteve preventivno postupala putem 26 savetodavnih poseta kod privrednih subjekata koji obavljaju transport teretnim vozilima i kod kojih se mogla očekivati potreba „vanrednog prevoza“.
– To su prvenstveno građevinska preduzeća koja poseduju tešku građevinsku mehanizaciju. Za svoje poslovanje postoji potreba da se mehanizacija koja svojim dimenzijama odstupa od standardnih veličina, transportuje do mesta izvršenja građevinskih radova – ističu iz MGSI.
Dozvoliti uvid u podatke o merenjima
Gledano iz perspektive vozača i prevoznika, postoji više zamerki koje se odnose na način na koji su kontrolne procedure realizovane u poslednjih nekoliko godina, rekli su za PlutonLogistics predstavnici Poslovnog udruženja Međunarodni transport (Pumedtrans).
Kako navodi sekretar Pumedtrans-a Aleksandar Spasić, dosada je među prevoznicima bilo zastupljeno mišljenje da nisu svi prevoznici podjednako podvrgnuti kontroli.
Jedan deo prevoznika procenjuje da se uglavnom mere vozila za vanredni prevoz, dok su građevinska vozila non-stop u pretovaru, kao i veliki kiperi koji su u upotrebi tokom sezona žitarica, repe itd, ističe Spasić.
Dodaje i da bi transportnoj javnosti bilo od velike koristi kada bi JP Putevi Srbije, ili MGSI objavili bazu na osnovu koje bi se, transparetnim vođenjem evidencije, moglo videti i ustanoviti da li se kontrolišu ciljne grupe prevoznika, ili je to „ad hoc“ procedura. U okviru baze trebalo bi prikazati rezultate merenja, koja su vozila merena, ko je kontrolisao vage, kao i da li je policija ili saobraćajna inspekcija prilikom svakog merenja bila prisutna.
Šta kaže zakon?
Na postavljeno pitanje MGSI „koji nadležni organi i na koji način vrše kontrolu i sankcionišu prekoračenje osovinskog opterećenja teretnih vozila na državnim putevima RS“, PlutonLogistics je dobio odgovor koji u celosti sledi u nastavku.
- Odredbama Zakona o putevima definisano je da prevoz vozilom, odnosno skupom vozila koja sama ili sa teretom prekoračuju propisima dozvoljeno osovinsko opterećenje, najveću dozvoljenu ukupnu masu, širinu, dužinu ili visinu, smatra se vanrednim prevozom.
Vanredni prevoz može se vršiti na teritoriji Republike Srbije u drumskom saobraćaju, odnosno međunarodnom prevozu u drumskom saobraćaju, na osnovu dozvole koju na zahtev vlasnika, odnosno korisnika vozila, izdaje upravljač javnog puta za svaki pojedinačni prevoz, odnosno više prevoza. Kontrolu vanrednog prevoza na javnom putu vrši ovlašćeno lice Ministarstva, nadležnog za poslove saobraćaja i ovlašćeno službeno lice ministarstva nadležnog za unutrašnje poslove.
Merenje osovinskih opterećenja, ukupne mase i dimenzija vozila koja saobraćaju na javnom putu, vrši upravljač javnog puta uz prisustvo ovlašćenog lica Ministarstva za poslove saobraćaja. Vozilo kojim se obavlja vanredni prevoz, bez dozvole isključuje iz saobraćaja na javnom putu ovlašćeno lice i određuje mesto parkiranja vozila do pribavljanja dozvole, odnosno do sticanja uslova u skladu sa zakonskom regulativom koja reguliše ovu oblast.
Protiv lica za koja se ustanovi da su prekršile napred navedeno, pokreće se postupak kod nadležnih sudskih organa za utvrđivanje krivice i izricanje kaznenih mera.
